ЗАЦВЯРДЖАЮ

Намеснік Міністра адукацыі

Рэспублікі Беларусь

_____________А.У.Кадлубай

21.08.2023

(у рэдакцыі ад 26.07.2024,

ад 15.11.2024)

 

МЕТАДЫЧНЫЯ РЭКАМЕНДАЦЫІ

па фарміраванні культуры вуснага і пісьмовага маўлення ва ўстановах адукацыі, якія рэалізуюць адукацыйныя праграмы агульнай сярэдняй адукацыі

 

ГЛАВА 1

АГУЛЬНЫЯ ПАЛАЖЭННІ

1. Мэтай дадзеных Метадычных рэкамендацый па фарміраванні культуры вуснага і пісьмовага маўлення ва ўстановах адукацыі, якія рэалізуюць адукацыйныя праграмы агульнай сярэдняй адукацыі (далей – Метадычныя рэкамендацыі), з’яўляецца ажыццяўленне адзінага падыходу ва ўстановах адукацыі, якія рэалізуюць адукацыйныя праграмы агульнай сярэдняй адукацыі (далей – установы адукацыі), да фарміравання культуры вуснага і пісьмовага маўлення вучняў.

2. Метадычныя рэкамендацыі накіраваны на ўзгодненую дзейнасць педагагічных работнікаў па фарміраванні культуры вуснага і пісьмовага маўлення пры рэалізацыі вучэбных праграм па вучэбных прадметах, вучэбных праграм факультатыўных заняткаў, правядзенні стымулюючых, падтрымліваючых заняткаў, кансультацый (далей – дадатковыя заняткі), адукацыйных і выхаваўчых мерапрыемстваў (алiмпiяды, канферэнцыі, конкурсы, фестывалі, злёты, выставы, экспедыцыі, іншыя мерапрыемствы), праверцы навучальных, кантрольных і экзаменацыйных работ, выкананых у пісьмовай форме.

3. Метадычныя рэкамендацыі вызначаюць сістэму арганізацыйных мер, якія садзейнічаюць фарміраванню культуры вуснага і пісьмовага маўлення вучняў.

4. Камунiкатыўныя ўменні і навыкі вучняў развіваюцца пры вывучэнні вучэбных прадметаў, а таксама пры правядзенні дадатковых заняткаў, адукацыйных і выхаваўчых мерапрыемстваў.

5. Пры ажыццяўленні педагагічнымі работнікамі адукацыйнай дзейнасці рэкамендуецца:

праводзiць сiстэматычную работу па ўзбагачэннi слоўнiкавага запасу вучняў, азнаямленні з тэрмiналагічнай лексікай, звяртаць увагу на сферу ўжывання таго ці іншага тэрміна;

надаваць увагу на вучэбных і дадатковых занятках паўнавартаснаму ўспрыманню вучнямі вучэбнага тэксту i слова настаўніка – асноўных крынiц вучэбнай iнфармацыi, узораў правiльна аформленага маўлення;

выкарыстоўваць выразнае чытанне ўголас як адзiн з прыёмаў фармiравання культуры вуснага маўлення, як сродак эмацыянальнага i асобаснага асэнсавання тэксту;

выкарыстоўваць прыёмы сэнсавага чытання як сродку фарміравання чытацкай пісьменнасці;

вучыць працаваць з кнiгай, электроннымі і іншымі сродкамі навучання, карыстацца даведачнай лiтаратурай, каталогамi i картатэкамі, падбiраць крыніцы інфармацыі па пэўнай тэме, правiльна афармляць вынiкi самастойнай работы з крыніцамі інфармацыі (мэтазгодна выкарыстоўваць цытатны матэрыял, складаць тэзiсы, канспекты, спiсы лiтаратуры i г. д.);

фармiраваць у вучняў уменні складаць і аналізаваць табліцы, дыяграмы, схемы, вучыць апісваць, характарызаваць, параўноўваць, аналiзаваць вучэбны матэрыял, весці дыялог, дыскусію, прыводзiць неабходныя доказы, рабiць высновы і падагульненнi;

павышаць культуру вуснага маўлення вучняў, тактоўна выпраўляць памылкi ў адпаведнасцi з нормамi літаратурнай мовы;

рабіць разборлiвым почыркам усе вiды запiсаў на класнай дошцы, у класным журнале, у дзённiках і сшытках вучняў з мэтай фарміравання ў вучняў навыкаў акуратнага іх вядзення і афармлення запiсаў;

прытрымлiвацца ўзору афармлення надпісу на вокладцы сшытка згодна з дадаткам 1 да Метадычных рэкамендацый.

Рэкамендуецца праводзiць пасяджэннi вучэбна-метадычных аб’яднанняў, педагагічнага савета, у тэматыку якіх уключаць пытанні культуры вуснага і пісьмовага маўлення вучняў, а таксама арганiзоўваць абмен вопытам педагагічных работнікаў у дадзеным напрамку.

 

ГЛАВА 2

НАВУЧАЛЬНЫЯ І КАНТРОЛЬНЫЯ РАБОТЫ, ЯКІЯ ВЫКОНВАЮЦЦА Ў ПІСЬМОВАЙ ФОРМЕ

6. Асноўнымi вiдамi работ вучняў на вучэбных занятках ва ўстанове адукацыі і дома з’яўляюцца навучальныя работы, якія выконваюцца ў пісьмовай форме (далей – навучальныя работы).

Да іх адносяцца:

на І ступені агульнай сярэдняй адукацыі:

практыкаванні і заданні розных відаў, дыктанты (слоўнікавы, выбарачны, папераджальны, тлумачальны, вольны, творчы і іншыя), спісванне, пераклад, пераказ, сачыненне, тэставыя работы па вучэбных прадметах «Беларуская мова», «Русский язык», «Мова нацыянальнай меншасці», «Матэматыка»;

напісанне літар алфавіта, імя ўласнага і прозвішча, даты, адраса, слоў, сказаў, тэкстаў з апорай на ўзор, віншавальнай паштоўкі па вучэбным прадмеце «Замежная мова», а пры вывучэнні кітайскай мовы – напісанне транскрыпцыйных знакаў напаўдрукаваным шрыфтам, слоў і сказаў у транскрыпцыі з апорай на ўзор, найпрасцейшых элементаў іерогліфаў (рыс) і іерогліфаў з апорай на ўзор, рыс у правільным парадку;

на ІІ і ІІІ ступенях агульнай сярэдняй адукацыі:

практыкаванні і заданні розных відаў, тэставыя, творчыя, лабараторныя і практычныя работы (вопыты) па ўсіх вучэбных прадметах, акрамя вучэбнага прадмета «Фізічная культура і здароўе»;

дыктанты (слоўнікавы, выбарачны, папераджальны, тлумачальны, вольны, творчы і іншыя), пераклады, пераказы, сачыненні па вучэбных прадметах «Беларуская мова», «Русский язык», «Мова нацыянальнай меншасці» (для невідушчых вучняў замест сачыненняў-апісанняў па карціне, фотаздымку настаўнік можа прапанаваць альтэрнатыўныя тэмы сачынення-апісання з улікам магчымасцей навучэнцаў названай катэгорыі (напрыклад, апісанне прыроды, сваёй кватэры, дома, знаёмага чалавека і іншае));

сачыненні і іншыя творчыя работы па вучэбных прадметах «Беларуская літаратура», «Русская литература», «Лiтаратура нацыянальнай меншасці»;

напісанне віншаванняў, запрашэнняў, асабістых лістоў, нескладаных дзелавых лістоў (ліста-падзякі, ліста-адказу, ліста-запыту інфармацыі), звестак анкеты, кароткай аўтабіяграфіі, кароткага зместу (рэзюмэ) праслуханага (прачытанага) ці ўбачанага, а пры вывучэнні кітайскай мовы дадаткова напісанне нескладаных відаў тэкстаў з дапамогай транскрыпцыйных знакаў, іерогліфаў; сказаў і тэкстаў іерогліфамі; ключавых элементаў іерогліфаў (графем);

дыктанты (лічбавыя, графічныя і іншыя), задачы па вучэбных прадметах «Матэматыка», «Фізіка», «Астраномія», «Хімія», «Біялогія», «Геаграфія»;

пісьмовыя адказы на пытанні, змешчаныя ў падручніках, вучэбных дапаможніках, дыдактычных матэрыялах па ўсіх вучэбных прадметах, акрамя вучэбных прадметаў «Замежная мова», «Фізічная культура і здароўе»;

складанне планаў-канспектаў, канспектаў, апорных схем, табліц, дыяграм, алгарытмаў па ўсіх вучэбных прадметах, акрамя вучэбнага прадмета «Фізічная культура і здароўе»;

заданні з выкарыстаннем насценных і контурных карт, атласаў, рухомай карты зорнага неба і іншых па вучэбных прадметах «Сусветная гісторыя», «Гісторыя Беларусі», «Чалавек і свет», «Геаграфія», «Астраномія».

7. Колькасць пераказаў, сачыненняў, якія праводзяцца на працягу адных вучэбных заняткаў, аб’ём тэкстаў для пераказаў па вучэбных прадметах «Беларуская мова», «Русский язык», «Мова нацыянальнай меншасці» ў II–IV класах вызначаюцца згодна з дадаткам 2 да Метадычных рэкамендацый.

Віды работ па развіцці звязнага вуснага і пісьмовага маўлення вучняў I–IV класаў вызначаюцца зместам вучэбных праграм па адпаведных вучэбных прадметах і носяць навучальны характар. Адзнакі за пераказы і сачыненні выстаўляюцца ў класны журнал вучням III –IV класаў па меркаванні настаўніка.

У першым паўгоддзі ў V класе па вучэбных прадметах «Беларуская мова», «Русский язык», «Мова нацыянальнай меншасці» праводзяцца толькі навучальныя пераказы.

8. На вучэбных занятках ва ўстанове адукацыі выконваюцца кантрольныя работы па вучэбных прадметах «Беларуская мова», «Беларуская літаратура», «Русский язык», «Русская литература», «Мова нацыянальнай меншасці», «Матэматыка», «Фізіка», «Астраномія», «Хімія», «Біялогія». Кантрольныя работы па вучэбным прадмеце «Інфарматыка» ўключаюць тэарэтычныя пытанні, адказы на якія даюцца ў пісьмовай форме, і практычныя заданні, якія выконваюцца на камп’ютары.

Колькасць кантрольных работ на працягу навучальнага года на I ступені агульнай сярэдняй адукацыі па вучэбных прадметах «Беларуская мова», «Русский язык», «Мова нацыянальнай меншасці», «Матэматыка» і іх віды, а таксама праверка навыку чытання, сфарміраванасці чытацкіх уменняў па вучэбных прадметах «Беларуская літаратура (літаратурнае чытанне)», «Русская литература (литературное чтение)», «Літаратура нацыянальнай меншасці» і навыкаў вуснага лічэння па вучэбным прадмеце «Матэматыка» вызначаюцца згодна з дадаткам 3 да Метадычных рэкамендацый.

Колькасць кантрольных работ на працягу навучальнага года на II і III ступенях агульнай сярэдняй адукацыі па вучэбных прадметах «Беларуская мова», «Беларуская літаратура», «Русский язык», «Русская литература», «Мова нацыянальнай меншасці» і іх віды, а таксама колькасць кантрольных работ па вучэбных прадметах «Матэматыка», «Інфарматыка», «Фізіка», «Астраномія», «Хімія» і «Біялогія» вызначаюцца згодна з дадаткам 4 да Метадычных рэкамендацый.

Аб’ём тэкстаў кантрольных дыктантаў, пераказаў, сачыненняў, а таксама аб’ём слоўнікавых дыктантаў вызначаюцца згодна з дадаткам 5 да дадзеных Метадычных рэкамендацый (аб’ём навучальных сачыненняў вызначаецца настаўнікам з улікам дыдактычнай задачы, жанру, тэматыкі сачынення, асаблівасцей арганізацыі адукацыйнага працэсу ў канкрэтным класе і наяўнасці вучэбнага часу). Колькасць відаў арфаграм і пунктаграм у тэкстах кантрольных дыктантаў па вучэбных прадметах «Беларуская мова», «Русский язык», «Мова нацыянальнай меншасці» вызначаецца згодна з дадаткам 6 да Метадычных рэкамендацый.

Да канца першай чвэрці, а ў V класе на працягу І паўгоддзя захоўваецца аб’ём тэксту, рэкамендаваны для папярэдняга класа.

Па вучэбным прадмеце «Матэматыка» ў V класе на працягу І паўгоддзя захоўваюцца падыходы да складання кантрольнай работы, тэматычнай самастойнай работы, ацэнкі выканання заданняў, якія выкарыстоўваюцца ў ІV класе.

У вячэрніх класах сумарная колькасць кантрольных работ па вучэбным прадмеце, прадугледжаных на ІІІ ступені агульнай сярэдняй адукацыі, раўнамерна размяркоўваецца на ўсе гады навучання.

9. Кантрольныя работы ва ўстановах адукацыі, якія рэалізуюць адукацыйныя праграмы агульнай сярэдняй адукацыі, павінны праводзіцца ў адпаведнасці з санітарна-эпідэміялагічнымі патрабаваннямі.

 

ГЛАВА 3

КОЛЬКАСЦЬ І ПРЫЗНАЧЭННЕ ВУЧНЁЎСКІХ СШЫТКАЎ

10. Пры ажыццяўленні ўстановамі адукацыі навучання і выхавання на I ступені агульнай сярэдняй адукацыі:

10.1. навучальныя і кантрольныя работы па вучэбных прадметах «Беларуская мова», «Русский язык», «Матэматыка» вучні I класа выконваюць у адпаведных сшытках на друкаванай аснове;

10.2. для выканання навучальных работ па вучэбным прадмеце «Выяўленчае мастацтва» выкарыстоўваецца альбом для малявання з чыстымі лістамі або набор лістоў для малявання;

10.3. для выканання навучальных і кантрольных работ вучням II–IV класаў рэкамендуецца мець наступную колькасць сшыткаў:

па вучэбных прадметах «Беларуская мова», «Русский язык», «Мова нацыянальнай меншасці», «Матэматыка» – 3 сшыткі (2 сшыткі для навучальных работ і 1 сшытак для кантрольных работ). У II класе па вучэбных прадметах «Беларуская мова», «Русский язык», «Мова нацыянальнай меншасці» выкарыстоўваюцца сшыткі з разліноўкай у вузкую лінейку (без нахіленай лініі), пачынаючы з ІІІ класа – сшыткі з разліноўкай у шырокую лінейку;

па вучэбных прадметах «Чалавек i свет», «Асновы бяспекі жыццядзейнасці» – 1 сшытак для навучальных работ па меркаванні настаўніка;

па вучэбным прадмеце «Замежная мова» – 2 сшыткі для навучальных работ; сшытак для запісу замежных слоў – па меркаванні настаўніка;

па вучэбным прадмеце «Музыка» – нотны сшытак.

11. Пры ажыццяўленні ўстановамі адукацыі навучання і выхавання на II і III ступенях агульнай сярэдняй адукацыі для выканання навучальных і кантрольных работ вучням рэкамендуецца мець наступную колькасць сшыткаў:

па вучэбных прадметах «Беларуская мова», «Русский язык», «Мова нацыянальнай меншасці» – 3 сшыткі (2 сшыткі для навучальных работ і 1 сшытак для кантрольных работ);

па вучэбных прадметах «Беларуская літаратура», «Русская литература» 1 сшытак для навучальных работ – у V–VIIІ класах; 2 сшыткі (1 сшытак для навучальных работ, 1 сшытак для кантрольных работ) – у ІХ–ХІ (XII) класах;

па вучэбным прадмеце «Літаратура нацыянальнай меншасці» – 1 сшытак для навучальных работ;

па вучэбным прадмеце «Замежная мова» – 2 сшыткі для навучальных работ; па меркаванні настаўніка дадаткова можна выкарыстоўваць сшытак для запісу замежных слоў. Сшытак для запісу замежных слоў для вучняў X–XI (XII) класаў выкарыстоўваецца па іх жаданні;

па вучэбным прадмеце «Мастацтва (айчынная і сусветная мастацкая культура)» – альбом або набор лістоў для малявання, 1 сшытак для навучальных работ;

па вучэбным прадмеце «Матэматыка» – 3 сшыткі (2 сшыткі для навучальных работ і 1 сшытак для кантрольных работ);

па вучэбных прадметах «Інфарматыка», «Астраномія» – 2 сшыткі (1 сшытак для навучальных работ і 1 сшытак для кантрольных работ);

па вучэбных прадметах «Чалавек і свет», «Сусветная гісторыя», «Гісторыя Беларусі», «Грамадазнаўства», «Працоўнае навучанне» – 1 сшытак для навучальных работ;

па вучэбным прадмеце «Чарчэнне» – 1 сшытак для навучальных работ, набор лістоў для чарчэння;

па вучэбным прадмеце «Фізіка» – 3 сшыткі (1 сшытак для навучальных работ, 1 сшытак для лабараторных работ і 1 сшытак для кантрольных работ);

па вучэбным прадмеце «Біялогія» – 3 сшыткі (1 сшытак для навучальных работ, 1 сшытак для лабараторных і практычных работ, 1 сшытак для кантрольных работ);

па вучэбным прадмеце «Хімія» – 3 сшыткі (1 сшытак для навучальных работ, 1 сшытак для практычных работ і 1 сшытак для кантрольных работ);

па вучэбным прадмеце «Геаграфія» – 2 сшыткі (1 сшытак для навучальных работ і 1 сшытак для практычных работ);

па вучэбных прадметах «Дапрызыўная і медыцынская падрыхтоўка», «Асновы бяспекі жыццядзейнасці» – 1 сшытак для навучальных работ па меркаванні настаўніка.

12. У сшытках для кантрольных работ выконваюцца толькі кантрольныя работы, колькасць якіх вызначана ў дадатках 3, 4 да Метадычных рэкамендацый. У сшытках для навучальных работ выконваюцца іншыя работы, якія праводзяцца ў межах паўрочнага і тэматычнага кантролю (класныя, дамашнія, самастойныя і іншыя работы), у тым ліку навучальныя работы, вызначаныя ў дадатку 4.

Па вучэбным прадмеце «Геаграфія» работы, якія праводзяцца ў рамках тэматычнага кантролю, выконваюцца ў сшытках для практычных работ.

13. Дапускаецца выкарыстоўваць для навучальных, практычных, лабараторных работ сшыткі на друкаванай аснове, якія маюць адпаведны грыф. Выкарыстанне сшыткаў на друкаванай аснове з’яўляецца неабавязковым.

14. Сшыткі для лабараторных работ па вучэбным прадмеце «Фізіка», сшыткі для практычных работ па вучэбных прадметах «Хімія» і «Геаграфія», сшытак для лабараторных і практычных работ па вучэбным прадмеце «Біялогія» захоўваюцца ва ўстанове адукацыі на працягу навучальнага года і выдаюцца вучням для выканання адпаведных работ.

15. Кантрольныя работы па вучэбным прадмеце «Інфарматыка» афармляюцца на электронным (практычныя заданні) і папяровым (тэарэтычныя пытанні) носьбіце.

16. Сшыткі для кантрольных работ на працягу навучальнага года выдаюцца вучням на вучэбных занятках для выканання адпаведных работ і работ над памылкамі і захоўваюцца ва ўстанове адукацыі да пачатку наступнага навучальнага года.

 

ГЛАВА 4

АФАРМЛЕННЕ I ВЯДЗЕННЕ СШЫТКАЎ, АФАРМЛЕННЕ ЭКЗАМЕНАЦЫЙНЫХ РАБОТ

17. Пры афармленні надпiсу на вокладцы сшытка ўказваецца, для чаго прызначаецца сшытак (для работ па беларускай мове, для кантрольных работ па матэматыцы, для практычных работ па хіміі, для практычных і лабараторных работ па біялогіі, для лабараторных работ па фізіцы i, адпаведна, па іншых вучэбных прадметах), клас (выкарыстоўваюцца арабскія або рымскія лічбы), скарочанае найменне ўстановы адукацыі ў адпаведнасці са статутам гэтай установы адукацыі, прозвiшча і ўласнае iмя вучня ў родным склоне.

18. Пры афармленні надпісу на вокладцы сшытка дапускаецца рабіць запіс аб прызначэнні сшытка і найменні ўстановы адукацыі ў два радкі.

19. У І і ІІ класах надпіс на вокладцы сшытка афармляецца настаўнікам, у ІІІ і ІV класах – вучнем пад кiраўнiцтвам настаўніка, у V–ХІ (XII) класах – вучнем згодна з дадаткам 1 да Метадычных рэкамендацый. Памылкі, дапушчаныя вучнямі, выпраўляюцца настаўнікам ручкай з пастай чырвонага колеру.

20. Пры выкананні розных відаў работ вучні павінны захоўваць чырвоны радок, пісаць ад самага пачатку і да самага канца радка, пры неабходнасці падзяляючы словы для пераносу. Усе запiсы ў сшытках робяцца ручкай з пастай сіняга або фіялетавага колеру (па рашэнні ўстановы адукацыі) акуратна, разборлiвым почыркам, выпраўленні памылковага напісання на правільнае выконваюцца без выкарыстання карэктара.

Падкрэслiванне членаў сказа, выдзяленне марфем у слове, умоўныя абазначэннi, чарцяжы, схемы, графікі, табліцы, дыяграмы, малюнкі выконваюцца акуратна алоўкам (пры неабходнасці каляровымі алоўкамі, акрамя чырвонага) або ручкай, пры неабходнасці – з прымяненнем лiнейкi i цыркуля. Па вучэбным прадмеце «Мастацтва (айчынная і сусветная мастацкая культура)» у сшытках для навучальных работ вучні могуць выкарыстоўваць таксама ручкі з пастай рознага колеру, акрамя чырвонага. Не дапускаецца выкарыстанне ў сшытках аплiкацый, якія не выконваюць дыдактычных функцый, фламастараў і карэктараў.

21. Па вучэбных прадметах «Матэматыка», «Фізіка», «Астраномія» ў сшытках для кантрольных работ пры пабудове геаметрычных фігур, графікаў функцый, выкананні малюнкаў, табліц, графікаў і схем вучні могуць выкарыстоўваць каляровыя алоўкі, акрамя чырвонага.

22. Са знешняга боку старонкі ўсіх відаў сшыткаў адводзяцца палі (у выпадку іх адсутнасці).

Прыкладныя правілы афармлення запісаў у сшытках прыведзены ў дадатку 9. Настаўнік мае права самастойна ўстанаўліваць правілы афармлення запісаў у сшытках.

23. Экзаменацыйныя работы па вучэбных прадметах «Беларуская мова», «Русский язык», «Матэматыка» па завяршэнні навучання і выхавання на II ступені агульнай сярэдняй адукацыі выконваюцца на падвойных лістах паперы з адбіткам штампа ўстановы адукацыі, якія ўкладваюцца адзін у адзін.

На адбітку штампа ўстановы адукацыі запісваецца дата правядзення выпускнога экзамену. Напрыклад: 1 чэрвеня 2023 г.

Пасля адбітка штампа ўстановы адукацыі прапускаюцца два радкі (дзве лінейкі) на лістах паперы з разліноўкай у лінейку, чатыры радкі (чатыры клеткі) на лістах паперы з разліноўкай у клетку і пасярэдзіне радка робіцца адпаведны запіс.

Тытульны ліст экзаменацыйнай работы па завяршэнні навучання і выхавання на ІІ ступені агульнай сярэдняй адукацыі афармляецца згодна з дадаткам 7 да Метадычных рэкамендацый.

Па вучэбных прадметах «Беларуская мова», «Русский язык» на другой старонцы пасярэдзіне першага радка пiшацца назва пераказу, па вучэбным прадмеце «Матэматыка» – нумар варыянта.

Пры абазначэнні нумара варыянта можна выкарыстоўваць як арабскія, так і рымскія лічбы (Варыянт 2 або Варыянт ІІ).

Заданні экзаменацыйнай работы па вучэбным прадмеце «Матэматыка» не перапісваюцца.

24. Экзаменацыйныя работы вучняў пасля праверкі і выстаўлення адзнакі ў балах падпiсваюцца старшынёй і членамі экзаменацыйнай камiсii згодна з дадаткам 7 да Метадычных рэкамендацый.

 

ГЛАВА 5

ПРАВЕРКА НАВУЧАЛЬНЫХ, КАНТРОЛЬНЫХ, ЭКЗАМЕНАЦЫЙНЫХ РАБОТ І правядзенне РАБОТы НАД ПАМЫЛКАМІ

25. Па вучэбных прадметах «Беларуская мова», «Русский язык», «Мова нацыянальнай меншасці», «Матэматыка» правяраюцца:

кожная навучальная работа ў сшытках для навучальных работ да наступных вучэбных заняткаў ва ўсiх вучняў І–ІV класаў;

у вучняў V–ХІ (XII) класаў навучальныя работы, вызначаныя ў дадатку 4, правяраюцца абавязкова; іншыя навучальныя работы – на выбар настаўніка;

не менш чым адзiн раз на тыдзень ва ўсiх вучняў V–VІІ класаў;

не менш чым адзiн раз на два тыдні ва ўсiх вучняў VІІІ–ІХ класаў,

не менш чым адзiн раз на месяц ва ўсiх вучняў Х–ХІ (XII) класаў пры вывучэнні прадмета на базавым узроўні;

не менш чым адзiн раз на два тыдні ва ўсiх вучняў Х–ХІ (XII) класаў пры вывучэнні прадмета на павышаным узроўні.

26. Па вучэбным прадмеце «Замежная мова» ў сшытку для навучальных работ правяраюцца:

кожная навучальная работа ў вучняў ІІІ–VІІ класаў да наступных вучэбных заняткаў;

найбольш значныя (на выбар настаўніка) навучальныя работы ў вучняў VІІІ–ХІ (XII) класаў, але з такiм разлiкам, каб адзiн раз на тыдзень адпаведныя навучальныя работы правяралiся ва ўсіх вучняў VІІІ і ІХ класаў, адзiн раз на два тыдні – ва ўсіх вучняў Х–ХІ (XII) класаў пры вывучэнні на базавым узроўні, адзін раз на тыдзень – ва ўсіх вучняў Х–ХІ (XII) класаў пры вывучэнні на павышаным узроўні.

27. Па вучэбным прадмеце «Мастацтва (айчынная і сусветная мастацкая культура)» найбольш значныя (на выбар настаўніка) навучальныя работы правяраюцца ў кожнага вучня не радзей за адзін раз у чвэрць.

28. Па вучэбных прадметах «Беларуская літаратура», «Русская литература» навучальныя работы, вызначаныя ў дадатку 4, правяраюцца абавязкова, іншыя навучальныя работы (на выбар настаўніка) правяраюцца ў кожнага вучня не радзей як адзін раз у месяц.

Па вучэбных прадметах «Чалавек і свет», «Сусветная гісторыя», «Гісторыя Беларусі», «Грамадазнаўства», «Фізіка», «Астраномія», «Хімія», «Біялогія», «Геаграфія», «Інфарматыка», «Літаратура нацыянальнай меншасці» найбольш значныя (на выбар настаўніка) навучальныя работы правяраюцца ў кожнага вучня не радзей як адзін раз у месяц.

29. Адзнакі за выкананне вучнямі ІІІ–ХІ (XII) класаў навучальных работ, выстаўленыя ў сшытках для навучальных работ па адпаведным вучэбным прадмеце, па меркаванні настаўніка могуць заносіцца ў класны журнал і дзённік вучня.

30. Па вучэбным прадмеце «Фізіка» лабараторныя работы правяраюцца ў кожнага вучня да наступных вучэбных заняткаў. Адзнакі за лабараторныя работы, выстаўленыя ў сшытках для лабараторных работ, заносяцца ў класны журнал і дзённік вучня.

Па вучэбным прадмеце «Хімія» практычныя работы правяраюцца ў кожнага вучня да наступных вучэбных заняткаў. Адзнакі, выстаўленыя ў сшытках для практычных работ, заносяцца ў класны журнал і дзённік вучня.

Па вучэбным прадмеце «Біялогія»:

практычныя работы правяраюцца ў кожнага вучня да наступных вучэбных заняткаў. Адзнакі за практычныя работы, выстаўленыя ў сшытках для лабараторных і практычных работ, заносяцца ў класны журнал і дзённік вучня;

адзнакі за справаздачы па выніках экскурсій выстаўляюцца ў класны журнал і дзённікі вучняў па меркаванні настаўніка;

адзнакі за лабараторныя работы не выстаўляюцца.

Па вучэбным прадмеце «Геаграфія» практычныя работы правяраюцца да наступных вучэбных заняткаў у кожнага вучня. Адзнакі за практычныя работы (пазначаныя зорачкай у вучэбнай праграме), выстаўленыя ў контурных картах, сшытках для практычных работ вучняў, заносяцца ў класны журнал і дзённік вучня; адзнакі за іншыя практычныя работы заносяцца ў класны журнал і дзённік вучня па меркаванні настаўніка.

31. Кантрольныя работы правяраюцца ў кожнага вучня I–ХІ (XII) класаў. Па выніках праверкі кантрольных работ вучням III–ХІ (XII) класаў выстаўляюцца адзнакі ў сшытках для кантрольных работ па адпаведных вучэбных прадметах. Адзнакі, выстаўленыя па выніках кантрольных работ, заносяцца ў класны журнал і дзённік вучня.

За кантрольныя пераказы і сачыненні па вучэбных прадметах «Беларуская мова», «Русский язык», «Мова нацыянальнай меншасці» вучням выстаўляюцца дзве адзнакі: першая – за змест, другая – за пісьменнасць.

За кантрольныя сачыненні па вучэбных прадметах «Беларуская літаратура», «Русская литература» вучням выстаўляюцца дзве адзнакі: першая – за змест з улікам зместавых і маўленчых памылак, другая – за пісьменнасць. Адзнакі, выстаўленыя па выніках кантрольнага сачынення, заносяцца ў класны журнал (першая – на старонку журнала па літаратуры, другая – на старонку журнала па мове) і дзённік вучня.

Праверка кантрольных работ, як правіла, ажыццяўляецца да наступных вучэбных заняткаў па адпаведным вучэбным прадмеце. Дапускаецца ажыццяўляць праверку кантрольных сачыненняў, пераказаў і іншых творчых работ па мовах і літаратурах у V–VІІІ класах на працягу тыдня, у ІХ класе – на працягу дзесяці дзён, у Х–ХІ (ХІІ) класах –на працягу двух тыдняў пасля правядзення адпаведнай творчай работы.

32. Па вучэбных прадметах «Беларуская мова», «Беларуская літаратура», «Русский язык», «Русская литература», «Мова нацыянальнай меншасці» ў кантрольных работах настаўнік адзначае і выпраўляе дапушчаныя вучнямi памылкі наступным чынам.

Няправiльна напiсаную (напісаны):

лiтару або знак прыпынку закрэслівае наўскос, падкрэслівае адной лініяй;

лiчбу закрэслівае наўскос;

частку слова, слова закрэслівае тонкай гарызантальнай лiнiяй;

памылкі ў змесце i маўленчыя памылкі падкрэслiвае хвалiстай лiнiяй;

замест закрэсленага запісвае ўверсе правільны варыянт (патрэбныя лічбы, літары, знакі прыпынку, словы).

Выпраўленыя памылкі адзначаюцца на палях сшытка наступнымі ўмоўнымі знакамі:

у II–IV класах – I – арфаграфiчная; V – пунктуацыйная; I (н)– нягрубая арфаграфiчная; V (н)– нягрубая пунктуацыйная; З (С) – памылка ў змесце (в содержании); М (Р) – маўленчая (речевая);

у V–ХІ (XII) класах – I – арфаграфiчная; V – пунктуацыйная; Г – граматычная; З (С) – памылка ў змесце (в содержании); М (Р) – маўленчая (речевая); а (о) – аднатыпная (однотипная); н – нягрубая: I (а) (I (о)), I (н), V (н).

Дапушчаныя вучнямi памылкі на прымяненне правілаў, якiя яшчэ не вывучалiся, настаўнік падкрэслівае, выпраўляе, але на палях сшытка не адзначае.

У V–ХІ (XII) класах пры праверцы дыктанта пасля тэксту (у пачатку наступнага радка) дробам указваецца колькасць арфаграфiчных памылак (лiчнiк) i пунктуацыйных памылак (назоўнiк).

Напрыклад:

I / V

2/1

Пры праверцы творчых работ (пераказаў, сачыненняў, перакладаў і іншых), якiя разлiчаны на адны або двое вучэбных заняткаў, пасля тэксту (у пачатку наступнага радка) настаўнік запісвае дробам у лічніку колькасць памылак у змесце i маўленчых памылак, а ў назоўнiку ўказвае колькасць арфаграфiчных, пунктуацыйных i граматычных памылак.

Напрыклад:

З – М		2-2
I – V – Г		2-2-1

Калі вучнямі дапушчаны выпраўленні на месцы арфаграм і пунктаграм, якія ўплываюць на выстаўленне адзнакі за пісьмовую работу, па меркаванні настаўніка наяўнасць выпраўленняў можна адзначаць пасля падліку памылак. У гэтым выпадку запіс можна аформіць наступным чынам:

 

1/0	2 выпр. (І)		1-0
			3-0-2	2 выпр. (V)

Па вучэбных прадметах «Беларуская мова», «Русский язык», «Мова нацыянальнай меншасці» ў навучальных работах настаўнік адзначае і выпраўляе дапушчаныя вучнямi памылкі такім жа чынам.

Па вучэбных прадметах «Беларуская літаратура», «Русская литература», «Літаратура нацыянальнай меншасці» ў навучальных работах настаўнік такім жа чынам выпраўляе ўсе дапушчаныя вучнямi памылкі, але пры гэтым арфаграфічныя, пунктуацыйныя і граматычныя памылкі не выносяцца на палі і не ўлічваюцца пры выстаўленні адзнакі.

Пры праверцы экзаменацыйных работ вучняў па вучэбных прадметах «Беларуская мова», «Русский язык» дапушчаныя вучнямi памылкі адзначаюцца, выпраўляюцца і фіксуюцца такім жа чынам, як і пры праверцы дыктанта, творчых работ (за выключэннем работ цэнтралізаванага экзамену).

33. У навучальных работах, якія правяраюцца, і кантрольных работах па іншых вучэбных прадметах настаўнік закрэслівае, падкрэслiвае памылкі, у тым ліку арфаграфічныя, пунктуацыйныя, надпісвае правільны варыянт. Такім жа чынам выпраўляюцца дапушчаныя вучнямi памылкі пры праверцы экзаменацыйных работ вучняў па завяршэнні навучання і выхавання на ІІ ступені агульнай сярэдняй адукацыі па вучэбным прадмеце «Матэматыка». Пры гэтым арфаграфічныя, пунктуацыйныя памылкі не ўлічваюцца пры выстаўленні адзнакі.

34. У сшытках для навучальных работ, у якіх выканана тэматычная самастойная работа, у сшытках кантрольных работ па вучэбных прадметах «Матэматыка», «Фізіка», «Біялогія», «Хімія», у экзаменацыйнай рабоце па вучэбным прадмеце «Матэматыка» на палях насупраць кожнага выкананага задання адзначаецца колькасць балаў, якімі ацэнены вынік выканання гэтага задання. Пасля рашэння апошняга задання запісваецца сумарная колькасць балаў за выкананне ўсіх заданняў, якія пераводзяцца ў адпаведную адзнаку. Адзнака запісваецца на адпаведным радку.

35. Вучні ІІ–ІV класаў выконваюць работу над памылкамі пасля кожнай работы ў тых жа сшытках, у якіх выконвалася адпаведная навучальная або кантрольная работа. Узор выканання работы над памылкамі дае настаўнік.

36. Вучнямі V–ХІ (XII) класаў работа над памылкамі выконваецца па вучэбных прадметах «Беларуская мова», «Беларуская літаратура», «Русский язык», «Русская литература», «Мова нацыянальнай меншасці», «Літаратура нацыянальнай меншасці», «Фізіка», «Астраномія», «Хімія», «Біялогія», «Матэматыка» пасля правядзення настаўнікам аналізу выканання кантрольнай або найбольш значнай (па меркаванні настаўніка) навучальнай, практычнай, лабараторнай работы па адпаведным вучэбным прадмеце ў тых жа сшытках, у якіх выконвалася работа.

Па вучэбным прадмеце «Інфарматыка» тыповыя памылкі, дапушчаныя вучнямі пры выкананні кантрольнай работы, абмяркоўваюцца без выканання пісьмовай работы над памылкамі.

37. Выпраўленне памылак, дапушчаных вучнем, надпісванне правільнага варыянта, іншыя запісы ажыццяўляюцца ручкай з пастай чырвонага колеру. Памылкі, дапушчаныя пры выкананні работы над памылкамі, выпраўляюцца такім жа чынам, як і пры праверцы навучальнай або кантрольнай работы па адпаведным вучэбным прадмеце.

38. Па выніках праверкі работы над памылкамі па меркаванні настаўніка можа быць выстаўлена адзнака і занесена ў класны журнал і дзённік вучня.

 

ГЛАВА 6

ПАТРАБАВАННІ ДА ВЯДЗЕННЯ І АФАРМЛЕННЯ ДЗЁННІКА ВУЧНЯ

 

Адказныя за вядзенне дзённіка вучня

39. Ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі выкарыстоўваецца дзённік вучня (далей – дзённік), тыповыя формы якога зацверджаны пастановай Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 17 жніўня 2022 г. № 267 (у рэдакцыі пастаноў Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 16 мая 2023 г. № 157, ад 29 верасня 2023 г. № 314).

40. Дзённік з’яўляецца абавязковым дакументам у ІІІ – ХІ класах устаноў адукацыі, якія рэалізуюць адукацыйныя праграмы агульнай сярэдняй адукацыі (далей – установы адукацыі), і павінен запаўняцца ў строгай адпаведнасці з гэтымі патрабаваннямі.

41. Дзённік запаўняецца на адной з дзяржаўных моў (на якой вядзецца навучанне ва ўстанове адукацыі).

42. Адказнасць за вядзенне дзённіка нясуць вучні і педагагічныя работнікі: настаўнікі, якія выкладаюць вучэбныя прадметы; настаўнікі, якія выконваюць функцыі класнага кіраўніка; настаўнік-дэфектолаг класа інтэграванага навучання і выхавання.

43. Кантроль за вядзеннем дзённіка ўскладаецца на настаўніка, які выконвае функцыі класнага кіраўніка.

 

Парадак вядзення дзённіка вучнямі

44. Дзённік запаўняецца з першага верасня ў адпаведнасці з раскладам вучэбных заняткаў, зацверджаным кіраўніком установы адукацыі.

45. Усе запісы ў дзённіку выконваюцца вучнямі акуратна, граматна, разборлівым почыркам у адведзеных графах.

Не дапускаецца выхад за графы дзённіка.

Вучань павінен карыстацца шарыкавай ручкай з пастай сіняга або фіялетавага колеру (па рашэнні адміністрацыі ўстановы адукацыі).

Нельга выкарыстоўваць просты і каляровыя алоўкі, чарніла іншага колеру, фламастары, уклейкі і аплікацыі.

Забараняецца рабіць на старонках дзённіка староннія запісы і малюнкі.

Забараняецца выкарыстанне «карэктара» (карэктуючай вадкасці).

46. На тытульным лісце дзённіка ўказваюцца ў назоўным склоне: навучальны год, прозвішча і ўласнае імя вучня, клас, назва ўстановы адукацыі ў адпаведнасці са статутам установы адукацыі, месцазнаходжанне ўстановы адукацыі, тэлефон прыёмнай кіраўніка ўстановы адукацыі.

47. На тытульным лісце клас запісваецца арабскімі лічбамі. Пры наяўнасці ва ўстанове адукацыі паралельных класаў у дзённіку вучня адпаведнага класа ўказваецца літара. Напрыклад: 4 «А».

48. На 4 старонцы дзённіка запаўняюцца дадзеныя (у назоўным склоне):

аб кіраўніку ўстановы адукацыі (прозвішча, імя, імя па бацьку, нумар тэлефона);

аб намесніку кіраўніка ўстановы адукацыі (прозвішча, імя, імя па бацьку, нумар тэлефона);

аб настаўніку, які выконвае функцыі класнага кіраўніка (прозвішча, імя, імя па бацьку, нумар тэлефона);

аб педагогу-псіхолагу (прозвішча, імя, імя па бацьку, нумар тэлефона);

назвы вучэбных прадметаў з маленькай літары і прозвішчы, імёны, імёны па бацьку настаўнікаў, якія выкладаюць вучэбныя прадметы;

назвы факультатыўных заняткаў з маленькай літары і прозвішчы, імёны, імёны па бацьку настаўнікаў, якія выкладаюць факультатыўныя заняткі;

расклад званкоў, зацверджаны кіраўніком установы адукацыі.

49. У пачатку навучальнага года пад кіраўніцтвам класнага кіраўніка вучні запісваюць на 94 старонцы дзённіка тэрміны канікул.

50. У апошні навучальны дзень чвэрці вучні пад кіраўніцтвам класнага кіраўніка запаўняюць табліцу на 94 старонцы дзённіка, уносячы інфармацыю пра дату, час, месца правядзення мерапрыемстваў падчас канікул.

51. На старонках дзённіка запісваюцца:

назва месяца з маленькай літары. Напрыклад: верасень;

назвы вучэбных прадметаў з маленькай літары. Напрыклад: фізіка;

дата. Напрыклад: 01.09.

52. Дапускаецца скарачэнне назваў вучэбных прадметаў у адпаведнасці з правіламі арфаграфіі і пунктуацыі:

беларуская мова – бел. мова / бел. яз.;

беларуская літаратура – бел. літ. / бел. лит.;

руская мова – руск. мова / рус. яз.;

руская літаратура – руск. літ. / рус. лит.;

англійская мова – англ. мова / англ. яз.;

нямецкая мова – ням. мова / нем. яз.;

французская мова – франц. мова / франц. яз.;

іспанская мова – ісп. мова / исп. яз.; 

кітайская мова – кіт. мова / кит. яз.;

матэматыка – матэм. / матем.;

інфарматыка – інфарм. / информ.;

чалавек і свет – ЧіС / ЧиМ;

сусветная гісторыя – сусв. гіст. / всемир. ист.;

гісторыя Беларусі – гіст. Бел. / ист. Бел.;

гісторыя Беларусі ў кантэксце сусветнай гісторыі – гісторыя;

грамадазнаўства – грамадазн. / обществ.;

геаграфія – геаграфія / география.;

біялогія – біялогія / биология;

фізіка – фізіка / физика;

астраномія – астран. / астрон.;

хімія – хімія / химия;

выяўленчае мастацтва – выяўл. маст. / изобр. иск.;

музыка – музыка / музыка;

працоўнае навучанне – прац. навуч. / труд. обуч.;

мастацтва (айчынная і сусветная мастацкая культура) – мастацтва / искусство;

фізічная культура і здароўе – ФКіЗ / ФКиЗ;

дапрызыўная і медыцынская падрыхтоўка – ДіМП / ДиМП;

чарчэнне – чарчэн. / черчен.;

асновы бяспекі жыццядзейнасці – АБЖ / ОБЖ.

53. Пры запаўненні графы «Заданні» запісы вядуцца з маленькай літары. Дапускаюцца скарачэнні ў адпаведнасці з правіламі арфаграфіі і пунктуацыі. Напрыклад:

пр. 125, с. 86 / упр. 125, с. 86;

с. 15–18, чыт., адк. на пыт. / с. 15–18, чит., отв. на вопр.;

с. 4, № 5 / с. 4, № 5;

с. 26–27, на памяць / с. 26–27, наиз.;

с. 3–4 (к. карты), № 1 / с. 3–4 (к. карты), № 1;

§ 12, с. 15, /§ 12, с. 15.

Калі вучням даюцца заданні на паўтарэнне, гэта пазначаецца ў графе «Заданні». Напрыклад: Пр. 120. Правапіс о, э, а (п.). / Упр. 120. Правопис. о, ё, е после шип. (п.).

54. Пустыя старонкі, якія адпавядаюць часу канікул, у дзённіку не пакідаюцца.

55. У выпадку адсутнасці вучня па прычыне хваробы прапушчаныя дні (тыдні) запаўняюцца па агульных правілах, без пропускаў дзён (тыдняў).

56. Графа «Заданні» запаўняецца вучнем штодзень.

57. Вучні ў абавязковым парадку прад’яўляюць дзённік па патрабаванні кіраўніка ўстановы адукацыі, намесніка кіраўніка ўстановы адукацыі, настаўніка, які выконвае функцыі класнага кіраўніка, настаўнікаў, якія выкладаюць вучэбныя прадметы, бацькоў.

 

Парадак вядзення дзённіка настаўнікам, класным кіраўніком, бацькамі

58. Настаўнік, які выкладае вучэбны прадмет, абавязаны працаваць з дзённікамі вучняў у адпаведнасці са службовымі абавязкамі:

на кожных вучэбных занятках заносіць у дзённікі вучняў атрыманыя імі адзнакі, завяраць іх асабістым подпісам;

кантраляваць правільнасць запісаў у графе «Заданні» па вучэбным прадмеце;

пры неабходнасці на 5 старонцы запісваць рэкамендацыі, падзякі, на 95 старонцы – заўвагі, завяраючы іх асабістым подпісам;

кантраляваць запаўненне вучнямі 96 старонкі «Звесткі аб выніках правядзення прамежкавай і выніковай атэстацыі ў навучальным годзе» на апошніх вучэбных занятках у чвэрці, навучальным годзе па адпаведным вучэбным прадмеце;

59. Класны кіраўнік абавязаны штотыдзень правяраць дзённікі вучняў свайго класа, ажыццяўляць кантроль за:

выкананнем вучнямі патрабаванняў, што прад’яўляюцца да вядзення дзённіка;

наяўнасцю ў дзённіку ўсіх адзнак, атрыманых вучнямі на працягу тыдня;

наяўнасцю подпісу бацькоў.

Класны кіраўнік штотыдзень указвае на старонках дзённіка колькасць прапушчаных вучэбных заняткаў, у тым ліку па няўважлівай прычыне, і падпісвае дзённік вучня.

У апошні навучальны дзень чвэрці, навучальнага года класны кіраўнік кантралюе запаўненне вучнямі 96 старонкі «Звесткі аб выніках правядзення прамежкавай і выніковай атэстацыі ў навучальным годзе», запаўняе на дадзенай старонцы графы «Паводзіны», «Подпіс настаўніка». У першы навучальны дзень наступнай чвэрці кантралюе наяўнасць подпісу бацькоў на дадзенай старонцы.

У канцы навучальнага года класны кіраўнік запаўняе графу «Прынята рашэнне».

Класны кіраўнік можа запісваць рэкамендацыі, падзякі і інфармацыю пра ўзнагароды на 5 старонцы дзённіка, заўвагі – на 95 старонцы дзённіка. Усе запісы павінны быць завераны асабістым подпісам класнага кіраўніка.

60. Бацькі вучняў абавязаны:

азнаёміцца ў пачатку навучальнага года з запісамі на тытульнай старонцы, 4, 94 старонках дзённіка вучня;

штодзень праглядаць дзённік вучня, у тым ліку запісы на 5, 95 старонках. Пры наяўнасці запісаў на 5, 95 старонках заверыць азнаямленне з імі асабістым подпісам;

па заканчэнні кожнага вучэбнага тыдня паставіць подпіс у графе «Подпіс бацькоў» на старонцы дзённіка вучня;

па заканчэнні кожнай вучэбнай чвэрці, навучальнага года паставіць подпіс у графе «Подпіс бацькоў» на 96 старонцы дзённіка.

 

Парадак выпраўленняў пры афармленні дзённіка вучня. Крытэрыі замены дзённіка вучня

61. Пры ўнясенні вучнем або настаўнікам у дзённік памылковай або недакладнай інфармацыі выпраўленне ажыццяўляецца наступным чынам:

памылкова занесеная інфармацыя закрэсліваецца, побач уносіцца правільная інфармацыя;

унізе старонкі настаўнікам (класным кіраўніком) робіцца адпаведны запіс: «Запіс ________________ ад __________ чысла выпраўлены на ____________»; далей ставіцца подпіс настаўніка (класнага кіраўніка) і дата.

62. У выпадку памылкова зробленага запісу ў графе «Адзнака» выпраўленне ажыццяўляецца наступным чынам: няправільна выстаўленая адзнака закрэсліваецца, побач ставіцца правільная адзнака, унізе на свабодных радках старонкі дзённіка робіцца запіс: «Адзнака па вучэбным прадмеце «Матэматыка» ад 10.09.2024 выпраўлена з 7 на 9». Далей ставіцца подпіс настаўніка (класнага кіраўніка) і дата.

63. У выпадку памылкова зробленага запісу на 96 старонцы дзённіка выпраўленне ажыццяўляецца наступным чынам: няправільна выстаўленая адзнака закрэсліваецца, побач ставіцца правільная адзнака, унізе на свабодных радках старонкі робіцца запіс: «Адзнака па вучэбным прадмеце «Матэматыка» выпраўлена з 7 на 9». Далей ставіцца подпіс класнага кіраўніка і дата.

64. Крытэрыі замены дзённіка:

страта;

механічнае пашкоджанне (поўнае або частковае);

хімічнае пашкоджанне (поўнае або частковае);

іншыя выпадкі, якія прывялі да немагчымасці выкарыстання дзённіка.

Выпраўленне ў дзённіку не з’яўляецца крытэрыем для яго замены.

Згублены і (або) пашкоджаны дзённік аднаўляецца з моманту яго замены.

 

ГЛАВА 7

АФАРМЛЕННЕ РЭФЕРАТА

65. Рэферат – гэта кароткая перадача зместу артыкула (-аў) або даследавання. Рэфераты могуць выконвацца па ўсіх вучэбных прадметах, якія вывучаюцца ў X–XI (XII) класах.

Рэферат мае наступную структуру: тытульны ліст, змест, уводзіны, асноўная частка, якая падзяляецца на главы, раздзелы, падраздзелы, заключэнне, спіс літаратуры ў алфавітным парадку, дадаткі (пры неабходнасці). Аб’ём навучальнага рэферата, узор яго афармлення ўстаноўлены згодна з дадаткам 8 да Метадычных рекамендацый.

66. На тытульным лісце ўказваюцца найменне ўстановы адукацыі, прозвішча, уласнае імя, імя па бацьку (калі ёсць) аўтара, назва работы, месца знаходжання ўстановы адукацыі, год.

67. Змест рэферата ўключае назву структурных частак, глаў, раздзелаў і падраздзелаў з указаннем нумарацыі старонак арабскімі лічбамі.

68. Ва ўводзінах даецца кароткая характарыстыка тэмы рэферата, абгрунтоўваецца яе актуальнасць, раскрываюцца мэта і задачы работы, даецца пералік літаратуры і асноўных крыніц, на аснове якіх падрыхтаваны рэферат.

69. У асноўнай частцы рэферата коратка падаецца матэрыял па раздзелах, кожны з якіх раскрывае асобную праблему або розныя бакі адной праблемы. Кожны змястоўны блок (глава, раздзел, падраздзел) павінен мець загаловак.

70. Заключэнне павінна быць сціслым, канкрэтным, утрымліваць асноўныя вывады, а таксама інфармацыю пра згоду ці нязгоду з аўтарамі выкарыстаных крыніц. Заключэнне не павінна перавышаць па аб’ёме ўводзіны.

71. Пры напісанні рэферата неабходна рабіць спасылкі на крыніцы інфармацыі: у квадратных дужках указваюцца нумар крыніцы ў спісе выкарыстаных крыніц і старонка, напрыклад: [4, с. 29]. Спасылкі ў тэксце могуць таксама падавацца ў выглядзе падрадковых заўваг, нумарацыя якіх прыводзіцца на кожнай старонцы, пачынаючы з адзінкі. Спіс выкарыстаных крыніц афармляецца ў адпаведнасці з правіламі бібліяграфічнага апісання.

72. Пры камп’ютарным наборы трэба выкарыстоўваць шрыфт Times New Roman, кегель 15 пт; міжрадковы інтэрвал – 1,5; водступ першага радка кожнага абзаца – 1,25; палі – зверху і знізу па 2 см, злева 3 см, справа 1 см.

 

 

Дадатак 1

да Метадычных рэкамендацый па фарміраванні культуры вуснага і пісьмовага маўлення ва ўстановах адукацыі, якія рэалізуюць адукацыйныя праграмы агульнай сярэдняй адукацыі

 

Узоры афармлення надпiсу

на вокладцы сшытка*

 

Тетрадь	Сшытак
для работ	для кантрольных работ
по русскому языку	па беларускай мове
учащегося 6 ,,А“ класса	вучанiцы III класа
гимназии № 61 г. Минска	Выгалавіцкай базавай школы
Петрова Виталия	Данiльчык Вольгi

 

Тетрадь	Сшытак
для работ по учебному предмету	для работ
,,Человек и мир“	па матэматыцы
учащейся V ,,Б“ класса	вучня 8 ,,А“ класа
средней школы № 4 г. Витебска	сярэдняй школы № 2
Куницкой Елены	г. Наваполацка
	Фёдарава Аляксандра

 

Тетрадь	Сшытак
для практических работ	для лабараторных работ
по химии	па фізіцы
учащегося Х ,,А“ класса	вучня 9 класа
средней школы № 1 г. Слуцка	Правамастоўскай
Симончика Михаила	сярэдняй школы
	Платонава Івана

 

 

English	Français	Deutsch	Español	汉语
Galina Sedova	Svetlana Ivanova	Anna Petrova	Anna Ivanova	姓名
Form 3 “B”	classe de 7-ième ,,A“	Klasse 5 ,,B“	grado 4 “A”	班级
School No. 20	école № 20	Schule Nr. 20	escuela № 20	学校

 

Дадатак 2

да Метадычных рэкамендацый па фарміраванні культуры вуснага і пісьмовага маўлення ва ўстановах адукацыі, якія рэалізуюць адукацыйныя праграмы агульнай сярэдняй адукацыі

 

Колькасць і аб’ём навучальных работ па развіцці звязнага вуснага і пісьмовага маўлення на І ступені агульнай сярэдняй адукацыі

 

Вучэбны прадмет «Беларуская мова» ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі з беларускай мовай навучання і выхавання
Від работы	І клас		ІІ клас		ІІІ клас		ІV клас
	I паў- годдзе	II паў- годдзе	I паў- годдзе	II паў- годдзе	I паў- годдзе	II паў- годдзе	I паў- годдзе	II паў- годдзе
Пераказ	–	–	1 30-35 слоў	1 35-40 слоў	1 40-50 слоў	1 50-60 слоў	1 60-70 слоў	1 70-80 слоў
Сачыненне	–	–	–	–	1	1	1	1
Вучэбны прадмет «Беларуская мова» ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі з рускай мовай навучання і выхавання
Від работы	І клас		ІІ клас		ІІІ клас		ІV клас
	I паў- годдзе	II паў- годдзе	I паў- годдзе	II паў- годдзе	I паў- годдзе	II паў- годдзе	I паў- годдзе	II паў- годдзе
Пераказ	–	–	–	1 35-40 слоў	1 40-50 слоў	1 50-60 слоў	1 60-70  слоў	1 70-80 слоў
Сачыненне	–	–	–	–	1	1	1	1
Вучэбны прадмет «Русский язык» ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі з рускай мовай навучання і выхавання
Від работы	І клас		ІІ клас		ІІІ клас		ІV клас
	I паў- годдзе	II паў- годдзе	I паў- годдзе	II паў- годдзе	I паў- годдзе	II паў- годдзе	I паў- годдзе	II паў- годдзе
Пераказ	–	–	1 30-35 слоў	1 35-40 слоў	1 40-50 слоў	1 50-60 слоў	1 60-70 слоў	1 70-80 слоў
Сачыненне	–	–	–	–	1	1	1	1
Вучэбны прадмет «Русский язык» ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі з беларускай мовай навучання і выхавання
Від работы	І клас		ІІ клас		ІІІ клас		ІV клас
	I паў- годдзе	II паў- годдзе	I паў- годдзе	II паў- годдзе	I паў- годдзе	II паў- годдзе	I паў- годдзе	II паў- годдзе
Пераказ	–	–	–	1 35-40 слоў	1 40-50 слоў	1 50-60 слоў	1 60-70 слоў	1 70-80 слоў
Сачыненне	–	–	–	–	1	1	1	1

 

Вучэбны прадмет «Мова нацыянальнай меншасці»
Від работы	І клас		ІІ клас		ІІІ клас		ІV клас
	I паў- годдзе	II паў- годдзе	I паў- годдзе	II паў- годдзе	I паў- годдзе	II паў- годдзе	I паў- годдзе	II паў- годдзе
Пераказ	–	–	–	–	1 40-45 слоў	1 50–55 слоў	1 60–65 слоў	1 70–75 слоў
Сачыненне	–	–	–	–	–	–	–	1

 

 

 

Дадатак 3

да Метадычных рэкамендацый па фарміраванні культуры вуснага і пісьмовага маўлення ва ўстановах адукацыі, якія рэалізуюць адукацыйныя праграмы агульнай сярэдняй адукацыі

 

 

Колькасць кантрольных работ

на I ступені агульнай сярэдняй

адукацыі, іх віды і аб’ём

 

 

Вучэбны прадмет «Беларуская мова» ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі з беларускай мовай навучання і выхавання
Від работы	І клас			ІІ клас			ІІІ клас		ІV клас
	I паў- годдзе	II паў- годдзе		I паў- годдзе		II паў- годдзе	I паў- годдзе	II паў- годдзе	I паў- годдзе	II паў- годдзе
Кантрольнае спісванне	–	1 15-20 слоў		1 25-30 слоў		–	–	–	–	–
Кантрольны дыктант	–	–		–		1 35-40 слоў	1 40-45 слоў	–	1 55-65 слоў	–
Кантрольны дыктант з дадатковым заданнем	–	–		–		–	–	1 45-50 слоў	–	1 65-75 слоў
Кантрольная работа па тэме	–	–		1		2	1	2	2	2
Кантрольны слоўнікавы дыктант	–	–		1 6 слоў		1 7 слоў	2 8 слоў	2 9 слоў	2 10 слоў	2 12 слоў
Вучэбны прадмет «Беларуская мова» ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі з рускай мовай навучання і выхавання
Від работы	І клас			ІІ клас			ІІІ клас		ІV клас
	I паў- годдзе	II паў- годдзе		I паў- годдзе		II паў- годдзе	I паў- годдзе	II паў- годдзе	I паў- годдзе	II паў- годдзе
Кантрольнае спісванне	–	–		1 20-25 слоў		–	–	–	–	–
Кантрольны дыктант	–	–		–		1 25-30 слоў	1 40-45 слоў	–	1 55-65 слоў	–
Кантрольны дыктант з дадатковым заданнем	–	–		–		–	–	1 45-50 слоў	–	1 65-75 слоў
Кантрольная работа па тэме	–	–		1		1	1	2	2	2
Кантрольны слоўнікавы дыктант	–	–		1 6 слоў		1 7 слоў	2 8 слоў	2 9 слоў	2 10 слоў	2 12 слоў
Вучэбны прадмет «Русский язык» ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі з рускай мовай навучання і выхавання
Від работы	І клас			ІІ клас			ІІІ клас		ІV клас
	I паў- годдзе	II паў- годдзе		I паў- годдзе		II паў- годдзе	I паў- годдзе	II паў- годдзе	I паў- годдзе	II паў- годдзе
Кантрольнае спісванне	–	1 15-20 слоў		1 25-30 слоў		–	–	–	–	–
Кантрольны дыктант	–	–		–		1 35-40 слоў	1 40-45 слоў	–	1 55-65 слоў	–
Кантрольны дыктант з дадатковым заданнем	–	–		–		–	–	1 45-50 слоў	–	1 65-75 слоў
Кантрольная работа па тэме	–	–		1		2	1	2	2	2
Кантрольны слоўнікавы дыктант	–	–		1 6 слоў		1 7 слоў	2 8 слоў	2 9 слоў	2 10 слоў	2 12 слоў
Вучэбны прадмет «Русский язык» ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі з беларускай мовай навучання і выхавання
Від работы	І клас		ІІ клас				ІІІ клас		ІV клас
	I паў- годдзе	II паў- годдзе	I паў- годдзе		II паў- годдзе		I паў- годдзе	II паў- годдзе	I паў- годдзе	II паў- годдзе
Кантрольнае спісванне	–	–	1 20-25 слоў		–		–	–	–	–
Кантрольны дыктант	–	–	–		1 25-30 слоў		1 40-45 слоў	–	1 55-65 слоў	–
Кантрольны дыктант з дадатковым заданнем	–	–	–		–		–	1 45-50 слоў	–	1 65-75 слоў
Кантрольная работа па тэме	–	–	1		1		1	2	2	2
Кантрольны слоўнікавы дыктант	–	–	1 6 слоў		1 7 слоў		2 8 слоў	2 9 слоў	2 10 слоў	2 12 слоў

 

Вучэбны прадмет «Мова нацыянальнай меншасці»
Від работы	І клас			ІІ клас		ІІІ клас			ІV клас
	I паў- годдзе		II паў- годдзе	I паў- годдзе	II паў- годдзе	I паў- годдзе	II паў- годдзе		I паў- годдзе	II паў- годдзе
Кантрольнае спісванне	–		–	1 15-20 слоў	1 20-25 слоў	–	–		–	–
Кантрольны дыктант	–		–	–	–	1 35-40 слоў	–		1 55-60 слоў	–
Кантрольны дыктант з дадатковым заданнем	–		–	–	–	–	1 35-40 слоў		–	1 55-60 слоў
Кантрольная работа па тэме	–		–	1	1	1	1		1	2
Кантрольны слоўнікавы дыктант	–		–	–	–	1 6 слоў	1 6 слоў		1 8 слоў	1 8 слоў
Вучэбны прадмет «Беларуская літаратура» ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі з беларускай мовай навучання і выхавання
Від работы	І клас			ІІ клас		ІІІ клас			ІV клас
	I паў- годдзе	II паў- годдзе		I паў- годдзе	II паў- годдзе	I паў- годдзе	II паў- годдзе		I паў- годдзе	II паў- годдзе
Праверка навыку чытання	–	1		1	1	1	1		1	1
Праверка сфармірава-насці чытацкіх уменняў	–	–		–	–	–	1		–	1
Вучэбны прадмет «Беларуская літаратура»ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі з рускай мовай навучання і выхавання
Від работы	І клас			ІІ клас		ІІІ клас		ІV клас
	I паў- годдзе	II паў- годдзе		I паў- годдзе	II паў- годдзе	I паў- годдзе	II паў- годдзе	I паў- годдзе		II паў- годдзе
Праверка навыку чытання	–	–		–	1	1	1	1		1
Праверка сфармірава-насці чытацкіх уменняў	–	–		–	–	–	1	–		1

 

Вучэбны прадмет «Русская литература» ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі з рускай мовай навучання і выхавання

Від работы

І клас

ІІ клас

ІІІ клас

ІV клас

I паў- годдзе

II паў- годдзе

I паў- годдзе

II паў- годдзе

I паў- годдзе

II паў- годдзе

I паў- годдзе

II паў- годдзе

Праверка навыку чытання

–

1

1

1

1

1

1

1

Праверка сфармірава-насці чытацкіх уменняў

–

–

–

–

–

1

–

1

Вучэбны прадмет «Русская литература» ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі з беларускай мовай навучання і выхавання

Від работы

І клас

ІІ клас

ІІІ клас

ІV клас

I паў- годдзе

II паў- годдзе

I паў- годдзе

II паў- годдзе

I паў- годдзе

II паў- годдзе

I паў- годдзе

II паў- годдзе

Праверка навыку чытання

–

–

–

1

1

1

1

1

Праверка сфармірава-насці чытацкіх уменняў

–

–

–

–

–

1

–

1

Вучэбны прадмет «Літаратура нацыянальнай меншасці»

Від работы

І клас

ІІ клас

ІІІ клас

ІV клас

I паў- годдзе

II паў- годдзе

I паў- годдзе

II паў- годдзе

I паў- годдзе

II паў- годдзе

I паў- годдзе

II паў- годдзе

Праверка навыку чытання

–

1

–

1

–

1

–

1

Праверка сфармірава-насці чытацкіх уменняў

–

–

–

–

–

1

–

1

Вучэбны прадмет «Матэматыка»

Від работы

І клас

ІІ клас

ІІІ клас

ІV клас

I паў- годдзе

II паў- годдзе

I паў- годдзе

II паў- годдзе

I паў- годдзе

II паў- годдзе

I паў- годдзе

II паў- годдзе

Кантрольная работа

–

1

2

2

2

2

2

2

Праверка навыкаў вуснага лічэння

–

1

1

1

1

1

1

1

 

 

Дадатак 4

да Метадычных рэкамендацый па фарміраванні культуры вуснага і пісьмовага маўлення ва ўстановах адукацыі, якія рэалізуюць адукацыйныя праграмы агульнай сярэдняй адукацыі

(у рэдакцыі ад 26.07.2024)

 

Колькасць кантрольных і навучальных[*] работ на II і III ступенях агульнай сярэдняй адукацыі

 

Віды работ			Колькасць кантрольных і навучальных работ у навучальны год па класах
			V	VІ			VІІ		VІІІ		ІХ		Х (базавы/ павыш.)			ХІ (базавы/ павыш.)
Вучэбныя прадметы «Беларуская мова»,«Русский язык»
Дыктант	кантрольны		2	2			1		1		1		1/1			1/1
Пераказ	кантрольны		2	2			2		2		2		1/1			1/1
	навучальны		2	2			2		2		2		–			–
Тэставая работа	кантрольная		–	–			–		–		–		1/2			1/2
	навучальная		–	–			–		1		1		1/2			1/2
Сачыненне	кантрольнае		–	–			1		2		2		2/3			2/3
	навучальнае		3	3			3		3		3		3/3			3/3
Вучэбныя прадметы «Беларуская лiтаратура»,«Русская литература»
Сачыненне	кантрольнае		–	–			–		–		1		2/4			2/4
	навучальнае		2	2			2		2		3		2/4			2/4
Вучэбны прадмет «Мова нацыянальнай меншасці»
Дыктант	кантрольны		2	2			2		2		2		2			2
Пераказ	кантрольны		2	2			2		2		2		2			2
Іншыя вучэбныя прадметы
Вучэбныя прадметы			Колькасць кантрольных работ у навучальны год па класах
			V	VІ			VІІ		VІІІ		ІХ		Х (базавы/ павыш.)			ХІ (базавы/ павыш.)
Матэматыка			6	6			8		8		8		6/8			6/8
Фізіка			–	–			4		4		4		4			4
Хімія			–	–			2		4		4		4/6			4/6
Біялогія			–	1			2		2		2		2			2
Інфарматыка			–	1			1		1		1		1/3			1/3
Астраномія			–	–			–		–		–		–			2
Колькасць кантрольных і навучальных работ для навучэнцаў ліцэя
Віды работ		Колькасць кантрольных і навучальных работ у навучальны год па класах
		Х (базавы)				ХІ (базавы)				Х (павыш.)				ХІ (павыш.)
Вучэбныя прадметы «Беларуская мова»,«Русский язык»
Дыктант	кантрольны	1				1				1				1
Пераказ	кантрольны	1				1				1				1
Тэставая работа	кантрольная	1				1				2				2
	навучальная	1				1				2				2
Сачыненне	кантрольнае	2				2				3				3
	навучальнае	3				3				3				3
Вучэбныя прадметы «Беларуская лiтаратура»,«Русская литература»
		Х (базавы)			Х (базавы)**			Х (павыш.)		ХІ (базавы)		ХІ (базавы)***			ХІ (павыш.)
Сачыненне	кантрольнае	2			2			4		2		2			4
	навучальнае	2			2			4		2		2			4
Іншыя вучэбныя прадметы
Вучэбныя прадметы		Колькасць кантрольных работ у навучальны год па класах
		Х (базавы)			Х (базавы)**			Х (павыш.)		ХІ (базавы)		ХІ (базавы)***			ХІ (павыш.)
Матэматыка		6			–			8		6		–			8
Фізіка		4			5			4		4		5			4
Хімія		4			5			6		4		5			6
Біялогія		2			4			2		2		4			2
Інфарматыка		1			2			3		1		2			3
Астраномія		–			2			–		–		2			–

 

Дадатак 5

да Метадычных рэкамендацый па фарміраванні культуры вуснага і пісьмовага маўлення ва ўстановах адукацыі, якія рэалізуюць адукацыйныя праграмы агульнай сярэдняй адукацыі

 

Аб’ём пісьмовых работ па вучэбных прадметах «Беларуская мова», «Русский язык», «Мова нацыянальнай меншасці», «Беларуская літаратура», «Русская литература» на II і III ступенях агульнай сярэдняй адукацыі

 

Клас	Аб’ём тэксту кантрольнага дыктанта		Аб’ём слоўнікавага дыктанта
V	80–90 слоў		12–15 слоў
VІ	90–100 слоў		15–20 слоў
VІІ	100–110 слоў		20–25 слоў
VІІІ	110–125 слоў		25–30 слоў
ІХ	125–145 слоў		30–35 слоў
Х	145–170 слоў		35–40 слоў
ХІ	170–200 слоў		40–45 слоў
Клас	Аб’ём тэксту для кантрольнага пераказу		Аб’ём тэксту для кантрольнага пераказу[†]
V	80–100 слоў		70–90 слоў
VІ	100–120 слоў		90–110 слоў
VІІ	120–180 слоў		110–150 слоў
VІІІ	180–240 слоў		150–200 слоў
ІХ	240–340 слоў		200–250 слоў
Х	340–400 слоў (базавы ўзровень)	340–450 слоў (павышаны ўзровень)	250–300 слоў
ХІ	400–450 слоў (базавы ўзровень)	450–600 слоў (павышаны ўзровень)	300–450 слоў

 

Клас	Прыблізны аб’ём кантрольнага сачынення
	па вучэбных прадметах «Беларуская мова», «Русский язык»	па вучэбных прадметах «Беларуская літаратура», «Русская литература»
VІІ, VІІІ	ад 1 старонкі	–
ІХ	ад 1,5 старонкі	ад 2 старонак
Х, ХІ	ад 2 старонак	ад 2,5 старонкі

 

Дадатак 6

да Метадычных рэкамендацый па фарміраванні культуры вуснага і пісьмовага маўлення ва ўстановах адукацыі, якія рэалізуюць адукацыйныя праграмы агульнай сярэдняй адукацыі

Колькасць відаў арфаграм і пунктаграм у тэкстах кантрольных дыктантаў па вучэбных прадметах «Беларуская мова», «Русский язык», «Мова нацыянальнай меншасці» на II і III ступенях агульнай сярэдняй адукацыі

 

Клас	Колькасць відаў арфаграм у тэкстах кантрольных дыктантаў	Колькасць відаў пунктаграм у тэкстах кантрольных дыктантаў
V	10	2–3
VІ	12	3–4
VІІ	16	4–5
VІІІ	20	5–6
ІХ	24	7–10
Х	26	10–15
ХІ	28	15–20

 

Дадатак 7

да Метадычных рэкамендацый па фарміраванні культуры вуснага і пісьмовага маўлення ва ўстановах адукацыі, якія рэалізуюць адукацыйныя праграмы агульнай сярэдняй адукацыі

 

Афармленне тытульнага ліста, подпісаў экзаменацыйнай работы

І. Узоры афармлення тытульнага ліста экзаменацыйнай работы па завяршэнні навучання і выхавання на ІІ ступені агульнай сярэдняй адукацыі:

Экзаменацыйная работа (пераказ)         Экзаменационная работа (изложение)

па беларускай мове                                       по русскому языку

вучанiцы 9 ,,Б“ класа                                   учащейся ІХ ,,Б“ класса

Кавалевiч Вольгi Пятроўны                       Ковалевич Ольги Петровны

 

Экзаменацыйная работа                            Экзаменационная работа

па матэматыцы                                           по математике

вучня 9 ,,Б“ класа                                          учащегося ІХ ,,Б“ класса

Станкевіча Сяргея Іванавіча                     Станкевича Сергея Ивановича

 

 

ІІ. Подпіс экзаменацыйных работ вучняў старшынёй і членамі экзаменацыйнай камiсii:

 

	10 (адзнака)
Старшыня экзаменацыйнай камісіі	(подпіс)	Т. І. Пятрова
Члены экзаменацыйнай камісіі:	(подпіс)	А. Г. Лявонаў
	(подпіс)	Н .І. Мікалаева

 

	10/9       (отметки)
Председатель экзаменационной комиссии	(подпись)		Т. И. Петрова
Члены экзаменационной комиссии:	(подпись)		А. Г. Леонов
	(подпись)		Н. И. Николаева

 

Дадатак 8

да Метадычных рэкамендацый па фарміраванні культуры вуснага і пісьмовага маўлення ва ўстановах адукацыі, якія рэалізуюць адукацыйныя праграмы агульнай сярэдняй адукацыі

 

Аб’ём, афармленне i структура рэферата

 

І. Аб’ём

Рэферат	Клас	Аб’ём рэферата пры камп’ютарным наборы	Аб’ём рэферата пры напісанні ад рукі
Навучальны	Х	12–14 старонак	14–15 старонак
Навучальны	ХІ	15–17 старонак	17–19 старонак

ІІ. Афармленне тытульнага ліста[‡]

Найменне ўстановы адукацыі

 

Назва рэферата

 

Выканаў(ла)

Прозвішча, імя ўласнае, імя па бацьку (калі ёсць)

вучань(іца) ___ класа

 

Месца знаходжання ўстановы адукацыі, год напісання рэферата

ІІІ. Структура

Змест рэферата ўключае назвы структурных частак, глаў, раздзелаў і падраздзелаў з указаннем нумарацыі старонак арабскімі лічбамі. Напрыклад:

          Змест**

            Уводзіны

            1. Назва главы

1.1.Назва раздзела

1.2. Назва раздзела

1.2.1. Назва падраздзела

1.2.2. Назва падраздзела

            2. Назва главы

            Заключэнне

            Спіс выкарыстаных крыніц

            Дадаткі

Трэцяга верасня	Дваццаць пятага верасня	Восьмага кастрычніка
Дамашняя работа	Класная работа	Работа над памылкамі
Практыкаванне 12	Спосабы ўтварэння дзеясловаў
Третье сентября	Третье сентября	Третье октября
Домашняя работа	Классная работа	Работа над ошибками
Упражнение 12